Waarschuwing! een behoorlijk lang stuk lezen vandaag. Maar de uitleg waarom de boeren wederom de weg opgaan is dan ook complex.....

(Bron onderstaande uitleg: NPO- kennis: Jeroen Koot)

Wat is stikstof en waarom is het een probleem?

Stikstof is overal om ons heen. Het is van zichzelf niet schadelijk voor de mens. En het is een belangrijke voedingstof voor planten. Maar sommige stikstofverbindingen brengen wel schade toe aan onze gezondheid en aan de natuur. De uitstoot moet daarom omlaag. Hoe komt het dat we zoveel stikstof uitstoten? En wat kunnen we ertegen doen?

 

Stikstof? Dat veroorzaken vooral anderen

Nee hoor, wie zijn gasfornuis aanzet doet al mee. Als er een vlammetje brandt, gaat in die vlam stikstof uit de lucht een reactie aan met zuurstof en dan gebeurt het al: hoe heter de vlam, hoe meer stikstofoxiden er vrijkomen. Dat gebeurt op allerlei plekken: in automotoren, in fabrieken, in vliegtuigmotoren.

Bij de stikstofcrisis van de laatste jaren draait het om twee stofjes: stikstof uit verkeer (NOx) en stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak. Deze slaan neer in de natuur en werken als voedingstof. Daardoor groeien sommige planten beter dan andere. En dat bedreigt de biodiversiteit. De rechter grijpt daarom in 2019 in en de overheid neemt maatregelen. Zo gaat de maximale snelheid op snelwegen naar beneden en komen er strengere regels voor de bouw en boeren.

(simpele uitleg in onderstaande video)

Stikstof is ook slecht voor de mens. Maar de stikstofcrisis van nu gaat daar opvallend genoeg weinig over. De stikstofverbindingen veroorzaken smog en fijnstof. Daardoor kunnen gezondheidsproblemen ontstaan, zoals astma.

Is de uitstoot in Nederland al gedaald?

Ja, wie begin jaren negentig door Nederland reed ademde veel meer nare stikstofverbindingen in dan nu. Dat komt omdat de eisen van toen milder dan die van nu. Auto’s waren viezer, boerenbedrijven en fabrieken stoten meer uit. Maar door maatregelen van de politiek daalde de uitstoot vanaf dat moment hard.

Bron: RIVM/Emissieregistratie

Maar terwijl het verkeer elk jaar wat schoner wordt, lukt dat bij boeren de laatste tien jaar niet meer. De rek is eruit doordat de meeste neembare maatregelen al genomen zijn en de uitstoot door de landbouw lijkt zelfs weer iets te stijgen. Dat brengt de politiek in de problemen en dus komt het kabinet met nieuwe stikstofmaatregelen.

Het zet kwaad bloed bij boeren, die stellen dat de milieuregels wel erg vaak veranderen. Ook zou het beeld dat, met name de linkse media en politiek van boeren neerzetten te negatief zijn. Ze gaan meerdere keren massaal op op weg naar Den Haag met hun trekkers om hun stem te laten horen, met enorme files als gevolg. Ook regionale protesten volgen.

Maar het probleem blijft bestaan en in juni 2020 velt de commissie-Remkes een nog harder oordeel:  De stikstofuitstoot moet in 2030 gehalveerd zijn ten opzichte van 2019.

 

Hoe veroorzaken boeren stikstofverbindingen?

Kort gezegd: door poepende en plassende dieren. In stallen komen mest en urine met elkaar in contact. Zo ontstaat drijfmest – modderige, vloeibare mest. Als dat in verbinding komt met zuurstof ontstaat er ammoniak. Naar schatting veroorzaken Nederlandse boeren rond de 41% van de stikstofneerslag in natuurgebieden. Daarvan komt de helft van melkveehouders. 

Hoewel boeren dit steeds beter kunnen beperken, blijft de enorme hoeveelheid mest een groot probleem. We hebben volgens het CBS bijna vier miljoen koeien en meer dan twaalf miljoen varkens. Hoewel dat aantal dieren daalt, blijft het probleem groot. Zeker voor een klein land als Nederland. 

 

Veroorzaken vliegtuigen niet juist veel stikstofuitstoot?

Zeker. Brandstofmotoren stoten stikstofoxiden uit (NOx), en dat geldt dus evengoed voor de hete turbines van vliegtuigen. De vraag is alleen: hoeveel daarvan slaat er neer in natuurgebieden – de depositie. Dat zou niet veel zijn, omdat een vliegtuig na opstijgen zo snel weg is dat de uitstoot ter plaatse beperkt is. De rest van de stikstof tijdens de vlucht raakt verdund en slaat dan over een veel groter oppervlak neer.

Waarschijnlijk veroorzaakt een boerenbedrijf naast een natuurgebied meer schade dan een vliegtuig. Maar over dit punt bestaat discussie. Zo telt het RIVM eerst alleen de stikstofuitstoot mee van vliegtuigen tot 914 meter hoogte, omdat je dan taxiënde en opstijgende vliegtuigen pakt. Alles daarboven telt niet meer mee in de berekening. Dat leidde tot protest, want krijgt de boer zo niet alle schuld in de schoenen geschoven? Het Mesdagfonds – een initiatief vanuit melkveehouders – laat daarom nu de Universiteit van Amsterdam een veehouderij met 200 koeien nameten, zodat duidelijker is wat er nu van de boer komt en wat niet.

(vrij lange video: Niet landbouw maar verkeer belangrijkste bron van stikstof)

 

Kunnen boeren hun uitstoot wel beperken?

Ja, er is nog wel wat te winnen. En er zijn oplossingen. Drastische, zoals halvering van de veestapel, en minder ingrijpende. Zoals zorgen dat poep en plas niet bij elkaar komen. En als een boer mest uitrijdt, kan ook dat met minder uitstoot. Bijvoorbeeld door mest met water te verdunnen. Volgens Wageningse wetenschappers halveert dit de uitstoot, terwijl gras de voedingsstoffen beter opneemt. Sommige oplossingen geven ook problemen. Zoals verontreiniging van de grond. Maar voor de stikstofuitstoot pakt het goed uit.

Het kabinet maakt in april 2020 enkele miljoenen euro's vrij, zodat meer boeren dit soort technieken kunnen inzetten. En als er dan toch te veel stikstofverbindingen ontsnappen, grijp dan in bij natuurgebieden zodat je de schade neutraliseert. Bijvoorbeeld door steenmeel uit Noorwegen uit te strooien zodat de bodem weer in balans komt. Het gebeurt allemaal. En natuurlijk het uitkopen van boeren. Want minder vee geeft ook minder uitstoot. 

Alleen........ De grote vraag is: zijn al die maatregelen genoeg? En wat betekenen al die maatregelen voor de toekomst van de agrarisch sector? 

En waarom moeten nu ook de akkerbouwers bloeden voor de stikstofuitstoot? 

Simpel..... Grotere vervuilers zoals afvalverwerkingen, kolencentrales en andere energie-opwekkers kun je  niet zo makkelijk wegsaneren! Bovendien als boeren weg zijn komt er land vrij om zonneparken op aan te leggen en huizen op de bouwen (Groen wordt grijs).  In die huizen gaan dan weer mensen wonen die in auto's rijden, vuilnis maken en energie verbruiken..... (lees: verbranding veroorzaken) Kortom er ontstaat wederom stikstof en waar geen groen meer is kunnen ook geen bijzondere plantjes groeien. We komen in een vicieuze cirkel terecht, waar niet meer uit te komen is als de plannen zo doorgaan. Bovendien.... Waar moeten al die mensen in die nieuwe huizen van eten? Met grote boten (lees stookolieverbranders) uit het buitenland aan laten voeren? Met vliegtuigen voedsel aanvoeren vanuit het buitenland? Wij, Nederlanders en hun agrarische sector, die bekend staat om hun efficiënte voedselproductie en voedselveiligheid, moeten het eten nu zelf van over de grens importeren? Wat halen we dan op ons bord? En hoe groot is de ecologische footprint die dan achterlaten?

Misschien moeten toch nog maar een achter de oren krabben en goed nadenken over wat we aan het doen zijn, voordat de politiek de voedselmakers van Nederland over de kling jaagt.